Profilaktyka przeciwodleżynowa – poradnik dla opiekunki

Opiekunowie pacjentów, których specyfika choroby wymusza na nich pozostawanie w pozycji leżącej, dokładają wszelkich starań, aby dbać o ich komfort oraz bezpieczeństwo. Może się zdarzyć, że poprzez długoterminowe pozostawanie w jednej pozycji pacjent doświadczy odleżyn – które są niezwykle trudne do wyleczenia, a jednocześnie zdecydowanie negatywnie wpływają na samopoczucie osoby leżącej.

Czym są odleżyny?

Długoterminowe pozostawanie w bezruchu, bez zmiany pozycji sprawia, iż na skórze powstają uszkodzenia, a tkanki podskórne zaczynają obumierać wskutek niedostatecznego dopływu krwi. Odleżyny – czyli rany, które tworzą się w wyniku długotrwałego ucisku danego fragmentu ciała, często mają charakter owrzodzenia. Czynniki, które mogą powodować znacznie większe ryzyko powstawania takich ran, mają charakter wewnętrzny (zależny od stanu zdrowia pacjenta) oraz środowiskowy. Wiemy, że przyczyny pojawiania się ran poza długotrwałym pozostawaniem w jednej pozycji, to między innymi: temperatura otoczenia, niewłaściwa higiena pacjenta oraz sprzętu medycznego i pościeli, zakażenia. Dlatego też opiekun lub opiekunka osób starszych musi zdawać sobie sprawę z powagi sytuacji.   Najczęstszymi miejscami występowania owrzodzeń są te części ciała, które mają bezpośrednią styczność z materacem, na którym leży chory. Może to być:

• • potylica,
  • łopatki,
  • łokcie,
  • pośladki, kości biodrowe i kość ogonowa,
  • łydki.

  Leczenie odleżyn jest procesem niezwykle angażującym, często wymagającym długiej terapii. Pomocne są specjalistyczne opatrunki, które mogą utrzymywać się na ranie nawet przez okres kilku, kilkunastu dni.
 

Na czym polega profilaktyka przeciwodleżynowa?

Przeciwdziałanie pojawianiu się ran na ciele pacjenta ma kluczowe znaczenie. Ważne jest systematyczne powtarzanie czynności takich jak:
 

1. 1. Cykliczne zmienianie pozycji ciała chorego.

    Aby uniknąć odparzeń, zbyt długiego nacisku na określoną część ciała, a także, by zminimalizować ryzyko występowania maceracji, co najmniej raz na dwie godziny powinniśmy zadbać o to, by pozycja, w której leży pacjent, uległa zmianie.
 

2. 2. Stosowanie specjalistycznych materacy i poduszek.

    Tradycyjne materace stosowane w łóżkach sypialnianych zazwyczaj nie nadają się dla osób, które mają odleżyny. Polecane są specjalne materace zmiennociśnieniowe o nietypowej, wypukłej strukturze, których działanie opiera się na uciskaniu tkanek skóry. Takie podłoża mogą mieć budowę bąbelkową bądź żeberkową (rurową) i sprawiają, że zmienianie pozycji ciała chorego nie musi odbywać się tak często.
 

3. 3. Codzienne dbanie o higienę z zastosowaniem odpowiednich środków myjących

    Wilgotne miejsca na skórze sprzyjają pojawianiu się przetarć oraz mikrouszkodzeń, które mogą w dłuższym okresie przyczyniać się do powstawania odleżyn. Z tego powodu szczególne znaczenie ma odpowiednie dbanie o higienę pacjenta – zarówno po toalecie, jak i podczas codziennej pielęgnacji. Warto stosować specjalne mydła (szare, dziecięce) o pH równym 5,5. Konieczne jest także systematyczne natłuszczanie wysuszonych fragmentów skóry za pomocą dedykowanych preparatów, najlepiej sprzyjających utrzymaniu naturalnego, kwaśnego pH skóry.
 

Higiena pościeli również ma znaczenie

Kluczowe znaczenie w profilaktyce przeciw powstawaniu odleżyn wśród pacjentów stale lub tymczasowo unieruchomionych jest dbanie o odpowiednią higienę bielizny pościelowej. Nie wolno dopuścić do sytuacji, kiedy podopieczny przez długi czas ułożony jest na wilgotnej pościeli – długotrwała ekspozycja skóry na mokre otoczenie może powodować bolesne, trudno gojące się otarcia.
 

Odleżyny bardzo trudno jest wyleczyć – dlatego lepiej zadbać o profilaktykę

  Zmiany skórne, które powstają m.in. wskutek niedostatecznego dopływu krwi do uciskanych partii ciała, są niezwykle trudne do wyleczenia – zwłaszcza, kiedy obserwujemy późniejsze stadia rozwoju choroby. Ponadto, tego typu uszkodzenia nie tylko powodują znaczny dyskomfort wśród pacjentów leżących, a w wielu przypadkach nawet ból, ale też są środowiskiem idealnym do rozwijania się stanów zapalnych oraz do zakażeń. Z tego względu warto przedsięwziąć wszelkie niezbędne kroki, by pacjent nie doświadczył tego typu dolegliwości.