Pracując jako opiekunka osób starszych, do jednych z Twoich głównych obowiązków należy przygotowywanie posiłków i ogólne dbanie o komfort i zdrowie podopiecznego. Aby ułatwić Ci tworzenie zdrowych, pełnowartościowych posiłków dostosowanych do potrzeb seniora prezentujemy cykl artykułów „Dietetyk Anna radzi… ”, przygotowanych przez dyplomowaną dietetyk kliniczną Annę Rutkowską. W pierwszym artykule z tej serii dietetyk Anna omawia 7 zasad zdrowego żywienia seniora.
Zasady zdrowego żywienia na każdym etapie rozwoju człowieka są do siebie podobne. Produkty, które spożywamy całe życie nie stają się nagle zdrowsze lub mniej zdrowe. Jednak podczas starzenia się organizmu, zaczyna on potrzebować trochę innego sposobu odżywiania, a zapotrzebowanie na makro i mikroskładniki może się zmieniać. Na co więc zwrócić szczególną uwagę przygotowując posiłki dla osób starszych?
Ewolucja, nie rewolucja
W przypadku problemów zdrowotnych lub po prostu chęci zmiany diety na zdrowszą, warto wziąć pod uwagę fakt, że osoba, która żywiła się w dany sposób przez całe życie, nie jest w stanie zmienić tego o 180 stopni. Dlatego chcąc polepszyć dietę seniora, skuteczniejsza będzie zmiana tradycyjnych przepisów na zdrowsze niż próba wprowadzania do jadłospisy podopiecznego egzotycznych potrawy typu „baba ganoush z jajkiem w koszulce”. Należy pamiętać, że dieta środkowoeuropejska – czyli również polska i niemiecka, nie jest niezdrowa, ale wiele potraw warto przekształcić tak, aby lepiej służyły zdrowiu.
Zdrowy balans w diecie
Wraz z upływem czasu i starzeniem się organizmu procesy biochemiczne zwalniają, a co za tym idzie zwalnia metabolizm. Powoduje to, że zmniejsza się zapotrzebowanie energetyczne organizmu, spada aktywność nerek, działanie detoksykujące wątroby oraz trawienie w przewodzie pokarmowym. Ponadto, osoby starsze rzadko uprawiają aktywność fizyczną.
Z tego właśnie względu warto tak układać posiłki, aby węglowodany (cukry) stanowiły 55-60% źródeł energii, białka 12-15%, a tłuszcze 25-30%.
Tłuszcze – nie zawsze takie złe
Będąc opiekunką i przygotowując posiłki dla podopiecznego, warto zadbać o odpowiednią jakość tłuszczy w diecie seniora. Większość z nich powinny stanowić nienasycone kwasy tłuszczowe (KT) zawarte w orzechach i olejach roślinnych (oprócz kokosowego i palmowego). Nasycone KT pochodzące głównie z produktów zwierzęcych należy ograniczać, nie tylko w diecie osób w podeszłym wieku, ale na każdym etapie życia. Warto pamiętać, że ta sama zasada tyczy się również cholesterolu, który znajduje się tylko w produktach odzwierzęcych, głównie tłuszczowych.
Jeśli u podopiecznego zdiagnozowano hipercholesterolemię, czyli znaczne przekroczenie norm stężenia cholesterolu we krwi, warto wprowadzić do jadłospisu margaryny miękkie, zawierające fitosterole roślinne. Hamują one wchłanianie cholesterolu z posiłku, ponieważ mają podobną do niego budowę.
Mówiąc o tłuszczach, nie można pominąć wielonienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, których źródłem mogą być np. tran, orzechy włoskie, siemię lniane, czy olej rzepakowy. Warto zadbać o ich obecność w diecie, ponieważ mają działanie antyoksydacyjne, potrzebne szczególnie podczas procesów starzenia.
Rodzaj białka ma znaczenie
Białko w diecie seniora powinno stanowić 12-15% wartości energetycznej i być jak najlepiej przyswajalne. Wraz z wiekiem układ trawienny działa wolniej, więc łatwo przyswajalne białko będzie bezpieczniejsze i mniej obciążające dla całego organizmu. Dieta seniora powinna opierać się na białym, chudym mięsie takim jak np. pierś z kurczaka, udko indyka bez skóry lub chude ryby takie jak dorsz, mintaj czy morszczuk. W przypadku wprowadzania do diety białek pochodzenia roślinnego warto pamiętać, aby warzywa strączkowe zawsze łączyć ze zbożami. Dzięki temu białka są w większym stopniu przyswajane, np. fasolę czerwoną można podawać z ryżem. Pamiętajmy też, że wiele osób starszych odczuwa wzdęcia i bóle brzucha po zbyt dużej ilości nasion roślin strączkowych.
Ogranicz spożycie cukru
Planując kolejne posiłki dla podopiecznego, nie sposób całkowicie wyeliminować z nich cukrów jednak warto ograniczać te o prostej budowie, ponieważ wraz z wiekiem wzrasta ryzyko cukrzycy typu drugiego i insulinooporności. Aby zapobiec wahaniom glukozy we krwi, warto łączyć produkty węglowodanowe z białkami i tłuszczami oraz zadbać o odpowiednią ilość błonnika w diecie. Pomaga on w regulacji gospodarki węglowodanowej, a jego źródłem powinny być głównie pełnoziarniste kasze, ryże czy chleby.
Sposób na nadwagę u seniora
W przypadku występowania u seniora nadwagi lub otyłości, warto wprowadzić niewielki deficyt kaloryczny oraz umiarkowaną aktywność fizyczną, taką jak spacery czy pływanie. Wprowadzanie restrykcyjnych diet czy diet eliminacyjnych bardzo rzadko przynosi efekty, a może pogorszyć stan zdrowia podopiecznego.
Podstawa to woda
Woda jest niezmiernie ważnym elementem żywienia. Starzejące się tkanki tracą wodę, czego skutki możemy zauważyć np. poprzez zmarszczki czy bardziej zwiotczałą skórę. Będąc opiekunką osoby starszej warto zadbać, aby spożycie wody w ciągu dnia seniora nie było mniejsze niż 1500 ml . Może być ona podawana w postaci naparów, ziół, herbat, a nawet słabej kawy, ważne, aby te minimum 1,5 l zostało wypite w ciągu całego dnia.
Praca opiekunki to zadanie bardzo odpowiedzialne, a Twoje codzienne wybory kulinarne mogą wpływać na stan zdrowia podopiecznego. Warto więc zadbać, aby senior żywił się zdrowo, a posiłki były zbilansowane, różnorodne, dobrane odpowiednio do stanu jego organizmu, ale przede wszystkim przygotowywane przez Ciebie dania smakowały mu. Jeśli jest on gotowy na zmiany, można wprowadzać nowe produkty do jadłospisu. Jeżeli jednak nie chce on zmieniać swojego żywienia w dużym stopniu, warto zadbać o zdrowsze zamienniki, proponować lokalne i sezonowe dania oraz odpowiednią dawkę aktywności fizycznej.
I pamiętajmy: nigdy nie jest za późno na rozpoczęcie dbania o swoje zdrowie.
Więcej ciekawych artykułów dotyczących pracy opiekunki osób starszych w Niemczech oraz wiążących się z tym wyzwań znajdziesz na naszym blogu lub Instagramie. Jeśli natomiast szukasz pracy skontaktuj się z Nami lub sprawdź aktualne oferty pracy tutaj lub na Facebook.
